Ze worden gezien als de grondleggers van de Verenigde Staten, maar liefst zes presidenten tellen ze onder hun nazaten. Vierhonderd jaar geleden was het maar een klein groepje dat met de Mayflower de Atlantische Oceaan overstak om een nieuw leven in de nieuwe wereld te beginnen. Deze Pilgrims verbleven voor de oversteek twaalf jaar in Leiden waar ze genoten van de vrijheid van godsdienst. Hun vertrek wordt dit jaar uitgebreid herdacht onder meer in Leiden.

Eerst even over wie de pilgrims eigenlijk waren. Ze komen oorspronkelijk uit Engeland waar Hendrik VIII de Anglicaanse kerk had opgericht. Niet iedereen was blij met deze nieuwe kerk die nog in veel opzichten sterk op de katholieke kerk leek. Deze zogeheten separatisten werden echter verplicht de staatsgodsdienst aan te hangen, iets waar vanaf 1603 met de komst van Jacobus I streng op werd toegezien. Enkele van deze separatisten besloten Engeland te verlaten. Zo vertrok er een groep onder leiding van John Smyth naar Amsterdam, terwijl een congregatie uit Scrooby, na een eerste mislukte poging, uiteindelijk ook in dezelfde stad terecht kwam. Daar kregen beide groepen onenigheid, waarna de groep uit Scrooby, onder leiding van John Robinson, doorreisde naar Leiden. De honderd mannen en vrouwen werden in 1609 toegelaten tot Leiden, vonden werk in de textielnijverheid en lieten hun kinderen dopen in de Pieterskerk, de Hooglandse Kerk of de Vrouwenkerk. Een eigen kerkgebouw was niet toegestaan, dus kwamen ze vaak bijeen in het huis van Robinson, naast de Pieterskerk.

Na twaalf jaar besloot een deel van de groep dat het tijd was om verder te gaan. Niet iedereen aardde gemakkelijk in Leiden of verdiende voldoende om goed van te leven. Samen met de achtergebleven leden van de congregatie in Engeland besloten ze naar Virginia in Amerika te reizen en daar een nieuwe gemeenschap op te zetten. Daar konden ze leven en hun godsdienst beoefenen zoals zij dat wilden. De Engelse groep had toestemming om met een schip, de Mayflower, naar Amerika te varen. De Nederlanders sloten zich hierbij aan en na een paar vergeefse pogingen vertrokken ze op 16 september 1620. Op 21 november 1620 kwam het schip aan in Cape Cod in plaats van Virginia. Dit gebied verlieten ze weer om uiteindelijk in Plymouth Bay, Massachusetts, neer te strijken. Daar kwamen ze in contact met de Wampanoag, de lokale bevolking. Zo leerden ze lokale landbouwtechnieken met het gevolg dat ze in 1621 met een driedaags gebedsfeest, de voorloper van het huidige Thanksgiving, een goede oogst vierden.

De Pilgrims, zoals ze zich inmiddels noemden, namen enkele Leidse gebruiken mee naar Amerika. Een daarvan was het burgerlijk huwelijk. Ook wordt er gedacht dat Thanksgiving is gebaseerd op de viering van Leidens Ontzet.

De reis van de Mayflower wordt dit jaar herdacht in Engeland, de VS, Nederland maar ook bij de Wampanoag Nation in Massachussetts. Zo is er ook in Leiden van alles te doen rond de Pilgrims. Dat begint op 27 maart met de officiële opening van het herdenkingsjaar in de Pieterskerk op 27 maart.

Wandelen

Er is een speciale Pilgrims Route gemaakt waarbij je veertig bezienswaardigheden bezoekt. De route is verkrijgbaar bij VVV Leiden en kost 6,95 euro.

Escape

In de Pieterskerk, de plek waar de Pilgrims hun kinderen lieten dopen, is een speciale Mayflower escaperoom. Met zestig minuten op de klok moet je allerlei moeilijke puzzels en raadsels oplossen, waarbij je kennis maakt met de geschiedenis van de Mayflower. Het draait daarbij allemaal om conservator Ward Hopkooper, die bij onderzoek naar de Pilgrims een groot geheim heeft ontdekt.

Musea

Ga ook naar het Leiden American Pilgrim Museum. In dit huis aan de Beschuitsteeg, krijg je een goed beeld van hoe de pilgrims in Leiden woonden. Hier vind je de geschiedenis van hun Leidse tijd. Ook in Museum De Lakenhal is aandacht voor deze geschiedenis met de tentoonstelling Pilgrims tot America 1620-2020. In deze expositie is er aandacht voor de situatie in Engeland en Leiden, maar ook de nieuwe wereld waar de pilgrims in belandden. De bezoeker wordt geconfronteerd met de verschillende werelden en beslissingen waarmee de pilgrims te maken kregen. Zo wordt de reis van pilgrims naar de actualiteit getrokken.

Meer musea

– Vanaf 9 april is in de Hortus Botanicus ‘Van Columbus tot Mayflower’ te zien.

– Vanaf 24 april is er in het Museum Het Leids Wevershuis een tentoonstelling: impressie van de Mayflower.

– Vanaf mei in Museum Volkenkunde: tentoonstelling over First Americans.